Deel 1 van 3: Theoretisch model en aanpassingen t.o.v. de WISC-III-NL

In deze whitepaper wordt een samenvatting gegeven van het normeringsonderzoek dat gedaan is naar de WISC-V-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden delen van het onderzoek en de resultaten van het betrouwbaarheids- en validiteitsonderzoek globaal besproken.

In deze whitepaper wordt eerst ingegaan op de mogelijkheid tot het afwijken van de gestandaardiseerde afname en het aanpassen ervan ten behoeve van gebruik bij cliënten met speciale behoeften. Vervolgens wordt specifiek ingegaan op de mogelijkheden en beperkingen van het inzetten van de WISC-V-NL bij cliënten met een taalprobleem.

Om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de verschillende cognitieve functies worden er bij een NPO verschillende tests afgenomen. In dit artikel wordt specifiek ingegaan op de cognitieve functies geheugen en executief functioneren. Wat verstaan we precies onder het geheugen en wat onder het executief functioneren? Met welke instrumenten kun je deze cognitieve functies betrouwbaar in kaart brengen? En waarom is het belangrijk om het geheugen en het executief functioneren beide in kaart te brengen tijdens een NPO?

Internationaal is de Wechsler Memory Scale (WMS) een van de meest gebruikte geheugenbatterijen. De recentste versie, de Wechsler Memory Scale – Fourth Edition, is recent bewerkt en genormeerd voor het gebruik in Nederland: de Nederlandse Wechsler Memory Scale – Vierde Editie. In dit artikel beschrijven we de inhoud van de WMS-IV-NL, staan we stil bij het gebruik van verkorte versies en gaan we in op de interpretatie van deze uitgebreide geheugenbatterij.

De ZAREKI-R-NL is in te zetten door zowel leerkrachten, RT’ers, IB’ers als psychologen en (ortho)pedagogen. Deze verschillende disciplines zullen hem echter op een ander moment bij een leerling gaan inzetten en voor een ander doeleinde gebruiken. Ook de manier waarop zij om gaan met de resultaten zal anders zijn. In deze white paper wordt een voorzet gegeven van de wijze waarop elk van deze disciplines met het instrument aan de slag kan en hoe om gegaan kan worden met de resultaten. Verder zal aan het eind van deze white paper een casus besproken worden.

Alleen al in 2015 zijn er vele mensen uit diverse landen naar Nederland toe gekomen om oorlog te ontvluchten en hier onderdak en een betere toekomst te vinden. Het gaat hierbij onder andere om, deels niet-begeleide kinderen en jongeren die in het Nederlandse onderwijs geïntegreerd moeten worden en weer een normaal dagelijks leven moeten gaan leiden. Gezien deze situatie staan veel professionals voor een uitdaging: Hoe kan ik intelligentie onafhankelijk van taal en cultuur meten? In deze white paper gaan we in op de vraag: Hoe kan intelligentie onafhankelijk van taal en cultuur worden gemeten?

Sinds de komst van de DSM-5 is de definitie van een verstandelijke beperking ingrijpend veranderd. De IQ-cijfers zijn uit de criteria gehaald. De ernst van de verstandelijke beperking wordt nu vastgesteld op basis van de ernst van de problemen in het adaptief functioneren. Adaptieve tekortkomingen bepalen immers of en welke ondersteuning er nodig is. Een ander criterium voor een verstandelijke beperking is dat de problemen in de ontwikkelingsperiode ontstaan moeten zijn. Lees in dit artikel van Femke Jonker over het herkennen van een LVB in de forensische context.

De WAIS-IV-NL is een diagnostisch instrument dat veelal ingezet zal worden bij personen met een vermoeden van een klinische stoornis of beperking. Bij deze personen kan echter bepaalde problematiek spelen die de afname en de betrouwbaarheid van de WAIS-IV-NL beïnvloedt.

Kinderen ontwikkelen zich allemaal anders, de een wat sneller dan de ander. Op jonge leeftijd is vaak moeilijk te zeggen of er al sprake is van een achterstand. Soms kan een kind al haar/zijn energie richten op het ontwikkelen van een bepaalde vaardigheid, zoals lopen of praten, wat dan even ten koste gaat van de ontwikkeling op een ander gebied. Een achterstand kan dan later weer worden ingehaald. Als er echter sprake is van ‘significante beperkingen in zowel intellectueel functioneren als in adaptieve vermogens’, en die beperkingen zijn vóór de leeftijd van 18 jaar ontstaan, spreken we van een verstandelijke beperking. In deze white paper neemt André Rietman ons mee in de uitdagingen in de diagnostiek van een ontwikkelingsachterstand bij kinderen en jongeren.

Aan de hand van een casus over Amirah, een 13-jarig Syrisch meisje met schoolse problemen, beschrijft gedragswetenschapper Noortje Hoogervorst het gebruik van de RAVEN'S 2 om het cognitief vermogen goed in kaart te kunnen brengen bij nieuwkomers.

Er zijn reeds meerdere neurologische en psychiatrische complicaties als gevolg van COVID-19 gerapporteerd. Een overzicht van de klinische en epidemiologische literatuur toont de hoge frequentie (15 tot 80% van de gevallen, afhankelijk van het onderzoek), de grote variabiliteit van deze complicaties en het feit dat ze soms ruim zes maanden na herstel van de ziekte nog aanhouden. Deze complicaties kunnen invloed hebben op het geheugen, taal, executieve functies en aandacht. Een overzicht van de literatuur en aanbevelingen voor klinisch onderzoek.

Alles over het CHC-model inclusief handige teksten om te gebruiken voor verslaglegging.

In deze whitepaper wordt een samenvatting gegeven van het normeringsonderzoek dat gedaan is naar de WAIS-IV-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden het onderzoek en de resultaten van het validiteits- en betrouwbaarheidsonderzoek besproken. Dit is gedaan opdat (aankomende) gebruikers van de WAIS-IV-NL bekend zijn met de psychometrische eigenschappen van de WAIS-IV-NL en zij bij het interpreteren van de resultaten van cliënten hiermee rekening kunnen houden. In de tekst worden ook enkele aanbevelingen gegeven over hoe om te gaan met de gevonden resultaten.

In deze whitepaper wordt een samenvatting gegeven van het normeringsonderzoek dat gedaan is naar de CAT-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden het onderzoek en de resultaten van het validiteits- en betrouwbaarheidsonderzoek besproken. Dit is gedaan zodat (aankomende) gebruikers van de CAT-NL bekend zijn met de psychometrische eigenschappen van de CAT-NL en zij bij het interpreteren van de resultaten van cliënten hier rekening mee kunnen houden. In de tekst worden ook enkele aanbevelingen gegeven over hoe om te gaan met de gevonden resultaten.

Om een beter inzicht te krijgen in de leeromstandigheden van kinderen en om hen adequate ondersteuning te kunnen bieden, wordt bij kinderen vaak onderzoek gedaan met gestandaardiseerde testinstrumenten. In dit artikel gaan we dieper in op wat de WISC-V hierin kan bijdragen. We bespreken ook de beperkingen van de WISC-V en waarom de test geen volledig beeld geeft van eventuele taalproblemen.

In de loop van de 20e eeuw lieten de prestaties van de populatie op intelligentietests een progressieve toename zien in verschillende delen van de wereld. Professor James Flynn heeft als eerste onderzoek gedaan naar en bewijs geleverd voor deze theorie, waardoor het fenomeen nu wereldwijd bekend staat als het “Flynn-effect”. In deze whitepaper wordt de meest recente stand van zaken rondom het Flynn-effect besproken. Er wordt onder andere uitgelegd wat het Flynn-effect precies is, wat de oorzaak van dit effect is en welke invloed het Flynn-effect heeft op de ontwikkeling van psychologische tests.

In deze white paper zoomen we dieper in op de beoordeling van de verkregen verbale output via de situatieplaat van de CAT-NL, i.e. subtests 19 en 27

Dat de lockdown en de sluiting van de scholen invloed heeft gehad op kinderen en jongeren is duidelijk. Wetenschappers hebben al veel onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten op welzijn, schoolprestaties en kansenongelijkheid. Onderzoeker en universitair docent Bart Vogelaar geeft een overzicht van een aantal van deze onderzoeken.

Er gaat in de praktijk van kinderpsychiater Lieve Swinnen geen dag voorbij zonder dat een ouder de opmerking maakt dat zoon- of dochterlief met smartphone en computer vergroeid lijkt. Net zoals je je kind leert zich op een veilige manier in het verkeer te bewegen – stap voor stap – kun je je kind leren omgaan met de digitale wereld. Dat doe je zo: voordoen, samen ontdekken, coachen en loslaten. Tien handvatten die je op weg helpen.

Voor elk psychologisch meetinstrument rijst de vraag in hoeverre het instrument bruikbaar is bij klinische doelgroepen. Voor welke doelgroep is het instrument geschikt en welke problemen komt men tegen bij het afnemen van het instrument bij een persoon met een stoornis of beperking. Kan het instrument bij hen op gestandaardiseerde wijze afgenomen worden en wat zeggen de resultaten over een individu met een specifieke problematiek?

Door de coronacrisis zijn veel behandelingen ‘in de kamer’ omgezet naar beeldbelcontacten. Elke behandelaar heeft daarmee afgelopen jaar gewild of ongewild de stap naar E-health gemaakt. Maar niet iedereen werd daar even blij van. Psychologe Bryony Meijer-Kok verkent de mogelijkheden op het gebied van E-health en bekijkt hoe dit een bijdrage kan leveren aan de GGZ in het algemeen en de jeugdGGZ in het bijzonder.

Een licht verstandelijke beperking (LVB) is in de praktijk moeilijk te herkennen. Aan het uiterlijk is meestal niets te zien en mensen met een LVB kunnen hun beperking (onbedoeld) maskeren. In deze white paper vertellen Femke Jonker en Robert Didden meer over het diagnosticeren van een licht verstandelijke beperking bij volwassenen.

De Bayley Scales of Infant and Toddler Development-Third Edition-Nederlandse versie (Bayley-III-NL) is de opvolger van de Bayley Scales of Infant Development-Second EditionNederlandse versie (BSID-II-NL). De test is geschikt om de vroegkinderlijke ontwikkeling te beoordelen van kinderen van 16 dagen tot en met 42 maanden en 15 dagen oud.

De Bayley Scales of Infant and Toddler Development-Third Edition-Nederlandse versie (Bayley-III-NL; Bayley, 2014) is de opvolger van de Bayley Scales of Infant Development-Second EditionNederlandse versie (BSID-II-NL, 1993). De test is geschikt om de vroegkinderlijke ontwikkeling te beoordelen van kinderen van 16 dagen tot en met 42 maanden en 15 dagen oud.

In 2014 is de Bayley-III-NL (Van Baar, Steenis & Verhoeven) verschenen, met de daarbij behorende vragenlijsten voor het bepalen van de sociaal-emotionele ontwikkeling en het adaptief gedrag. Na het verschijnen kwam al spoedig de vraag waarom er voor de Bayley-III-NL hoofdschalen wel ontwikkelingsleeftijdsequivalentenscores (OLE-scores) verkrijgbaar zijn en voor de vragenlijsten niet. In deze whitepaper wordt antwoord gegeven op die vraag en wordt een alternatief geboden om de sociaal-emotionele ontwikkeling en het adaptief gedrag van het kind weer te geven. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van de p90-waarden. Deze p90-waarden staan in deze whitepaper.

Lees in deze white paper alles over het belang van de Nederlandse normen voor de BAYLEY-III-NL Motoriekschaal

In deze whitepaper worden enkele onderzoeken en resultaten besproken van het standaardisatie -onderzoek dat gedaan is voor de Bayley-III-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden de methode en de resultaten van het validiteits- en betrouwbaarheidsonderzoek besproken. Dit zodat (aankomende) gebruikers van de Bayley-III-NL bekend zijn met de psychometrische eigenschappen van de Bayley-III-NL en zij bij het interpreteren van de resultaten van cliënten hier rekening mee kunnen houden.

De CAT-NL is een gestandaardiseerd instrument, dat door de logopedist / (klinisch) linguïst gebruikt kan worden bij de diagnostiek van afasie. In deze whitepaper worden aanvullende gegevens verstrekt voor: 1. het indelen van de ernst van de stoornis in drie categorieën (Ernstige, Matig-ernstige en Lichte afasie). 2. het beoordelen van significante verschillen tussen twee testafnames.

In dit whitepaper over de CAT-NL kunt u algemene informatie vinden over het instrument. Er wordt informatie gegeven over het doel van de test, bij wie de test ingezet kan worden en welke professionals de test kunnen afnemen. Daarnaast is er een beschrijving van de onderdelen van de CAT-NL en de bijbehorende subtests. Meer informatie over de subtests, gegevens van het Nederlands/Vlaamse onderzoek en interpretatie kunt u vinden in de handleiding van de CAT-NL.

In deze white paper worden aanvullende gegevens verstrekt voor het objectief scoren van gegeven responsen door personen met afasie. De inter- en intrabeoordelaars-betrouwbaarheid zal hierdoor toenemen. Hierin wordt voorzien door een tabel met scoringscriteria en een tabel met scoringsvoorbeelden van goede en foute antwoorden.

Lees in deze white paper alles over de equivalentiestudie van de digitale en papieren WPPSI-IV-NL.

Dit artikel gaat in op de (nieuwe) eigenschappen van de meest recente versie van ’s Werelds meestgebruikte, non-verbale screener voor de algemene intelligentie.

In 2017 kwam uit een onderzoek van de Hogeschool Windesheim naar voren dat een kwart van de peuters en kleuters ruim drie uur achter een beeldscherm doorbrengt. Ondertussen zijn er, bijvoorbeeld door de WHO, richtlijnen geschreven over de hoeveelheid schermtijd voor kinderen. Ook waarschuwen consultatiebureau-, oog- en jeugdartsen voor bijziendheid bij kinderen door veel beeldschermgebruik. Minder bekend is echter het effect van veel beeldschermgebruik op de concentratie van kinderen.

Iedereen die weleens een intelligentieonderzoek verricht, is bekend met de brede keuze aan beschikbare tests, waarbij de onderzoeker zich steeds de vraag stelt: wat is precies mijn onderzoeksvraag en met welke test kan ik die onderzoeksvraag het best beantwoorden? Noortje Hoogervorst vertelt in dit artikel over de Raven’s 2 en de inzetbaarheid bij nieuwkomers.

LVB-problematiek is een complex geheel. Meerdere kind- en omgevingsfactoren spelen een rol in het ontstaan en het in stand houden van de problemen van een kind in het gezin en/of op school.

In 2012 is de RAKIT-2 op de markt gekomen, de herziene editie van de RAKIT. Naar deze herziene versie is een uitgebreid onderzoek gedaan: er is data verzameld om nieuwe normen te genereren en er is betrouwbaarheids- en validiteitsonderzoek gedaan. In deze white paper worden de resultaten van deze onderzoeken beschreven.

In oktober 2012 is de RAKIT-2 op de markt verschenen, een herziening van de RAKIT, de Revisie Amsterdamse Kinder Intelligentie Test (Bleichrodt, Drenth, Zaal & Resing, 1984). In deze whitepaper worden de redenen om de test te herzien beschreven, evenals de wijzigingen ten opzichte van de oude RAKIT op subtest- en factorniveau. Ook indien u niet bekend bent met de oude RAKIT, biedt deze whitepaper een goed overzicht van de meetpretentie van de RAKIT-2 met de onderliggende subtests en factoren.

De scholen zijn begonnen: tijd dus om die hersenen weer aan te zetten! Na een lange zomervakantie is de start van het nieuwe schooljaar vaak een hele verandering voor veel kinderen. Nu het onderwijs in zijn ‘normale vorm’ door de coronacrisis lange tijd niet door kon gaan, is deze omschakeling mogelijk nog veel groter geworden.

Na lang wachten is het bijna zover: de WPPSI-IV-NL staat op het punt om uitgegeven te worden. In de VS, waar de voor ons zo nieuwe test al een tijd wordt gebruikt, zijn ze echter al gevorderd met de ontwikkeling van de vijfde versie van de WPPSI. De conclusie dat Nederland achterloopt op het gebied van testontwikkeling in vergelijking met de VS is dan snel getrokken. Maar is dit ook echt zo? En hoe komt het dat het zo lang duurt voordat een nieuwe test in het Nederlands beschikbaar is? In dit artikel nemen we je mee in de wereld van testontwikkeling, en leggen we van begin tot eind uit hoe onze tests tot stand komen in samenwerking met experts uit het veld. Om het geheel concreet te maken gebruiken we de WPPSI-IV-NL als voorbeeld.

In dit technische rapport wordt de mogelijkheid besproken om naast de indexscores uit de handleiding van de WAIS-IV-NL een extra indexscore te berekenen op basis van de scores behaald op de WAIS-IV-NL. Dit is vooral interessant bij cliënten met ADHD, traumatisch hersenletsel of dementie. Bij deze cliënten kunnen moeilijkheden met werkgeheugen en verwerkingssnelheid resulteren in een lager TIQ dan bij personen zonder neuropsyschologische problemen en geeft het TIQ daarom mogelijk geen goede indicatie van hun algemeen cognitief functioneren.

De WPPSI-IV-NL heeft net als de WISC-V-NL naast de primaire indexen ook aanvullende indexen. Deze aanvullende indexen zijn toegevoegd om te gebruiken in specifieke praktische en klinische situaties. In dit white paper wordt uitgelegd welke aanvullende indexen er zijn en in welke situaties ze ingezet kunnen worden.

Ten behoeve van de COTAN-beoordeling is met betrekking tot een drietal psychometrische onderwerpen extra informatie aangeleverd, die niet in de handleiding is opgenomen. In deze paper worden deze gegevens ook voor WISC-V-NL gebruikers beschikbaar gemaakt.

Deze whitepaper over de Wechsler Memory Scale - Vierde editie - Nederlandstalige uitgave is opgezet om een globaal beeld te geven van het instrument. Naast deze globaal beschrijvende whitepaper zijn er nog meer whitepapers, onder andere over de psychometrische kenmerken van de WMS-IV-NL.

Internationaal is de Wechsler Memory Scale (WMS) een van de meest gebruikte tests om het geheugen van patiënten met neurologische en psychiatrische aandoeningen te onderzoeken. In deze paper wordt nader ingegaan op de verschillende geheugencomponenten die met de WMS-IV-NL gemeten worden, de wijze waarop het geheugenprofiel geanalyseerd en geïnterpreteerd wordt en de toepassingsmogelijkheden bij verschillende klinische groepen.

In deze white paper wordt een samenvatting gegeven van het normeringsonderzoek dat gedaan is naar de WMS-IV-NL en op basis waarvan de normen berekend zijn. Daarnaast worden het onderzoek en de resultaten van het validiteits- en betrouwbaarheidsonderzoek besproken. Dit is gedaan, zodat (aankomende) gebruikers van de WMS-IV-NL bekend zijn met de psychometrische eigenschappen van de WMS-IV-NL en zij bij het interpreteren van de resultaten van cliënten hier rekening mee kunnen houden. In de tekst worden ook enkele aanbevelingen gegeven over hoe om te gaan met de gevonden resultaten.

De ZAREKI-R-NL is een screenend instrument waarmee signalerend onderzoek kan worden gedaan naar vragen omtrent rekenproblemen en dyscalculie. Dit eerste whitepaper over de ZAREKI-R-NL geeft een globaal beeld van het instrument; wat meet het instrument met welke subtests, bij wie kan het ingezet worden, wie kan het instrument afnemen en welke resultaten worden er verkregen.

De zomervakantie is het moment in het jaar waar zowel leerkrachten als leerlingen enorm naar uit kunnen kijken. Zo hoor ik van ouders en leerkrachten dat de leerlingen richting het einde van het schooljaar ‘op hun tandvlees lopen’ en écht toe zijn aan ontspanning en vrije tijd. Ook voor leerkrachten is de zomervakantie een moment waarop ze kunnen ‘bijtanken’. Leerlingen ervaren de zomervakantie vaak als oneindig. Heerlijk ontspannen en leuke dingen doen met vriendjes en vriendinnetjes, uitslapen en géén saai schoolwerk.